Een total station is een onmisbaar meetinstrument in landmeetkunde, bouw en GWW. Het combineert afstandsmeting en hoekmeting om precieze positiegegevens te verzamelen. Er bestaan twee typen total stations: de traditionele handmatige (mechanische) variant en de moderne robotic total station. In deze blog leggen we duidelijk uit wat beide systemen zijn, wat hun voordelen en nadelen zijn en we geven 4 praktische tips om de juiste keuze te maken op basis van projecttype, teamgrootte, precisie behoefte en budget.
Handmatig (mechanisch) total station
Een handmatig of mechanisch total station is de klassieke versie van dit meetinstrument. Bij een mechanisch total station bedient de landmeter het apparaat handmatig: hij of zij richt het instrument op een meetpunt (prisma), leest de metingen af en bedient alle functies ter plekke. Vaak is dit een tweepersoons klus, één persoon bedient de total station op het statief, terwijl een assistent het meetprisma op de te meten positie houdt.
Voordelen van een mechanisch total station:
- Eenvoud en robuustheid: Handmatige total stations zijn relatief eenvoudig in gebruik. Ze hebben minder complexe elektronica dan robotische modellen, wat betekent dat ze langer op een batterij kunnen werken. Dit maakt ze betrouwbaar en duurzaam, zelfs in ruige werkomgevingen.
- Kostenbesparend in aanschaf: Een mechanisch model is doorgaans goedkoper in aanschaf dan een robotic total station. Voor bedrijven met een beperkt budget kan dit een belangrijk voordeel zijn. Bovendien betaal je niet voor geavanceerde functies die je mogelijk niet nodig hebt.
- Gebruiksvriendelijk voor klassiek meten: Voor landmeters die gewend zijn aan traditionele instrumenten kan een handmatig total station prettig werken. De bediening is direct en hands-on, waar sommige professionals de voorkeur aan geven.
Nadelen van een mechanisch total station:
- Twee personen nodig: Het grootste nadeel is de noodzaak van een extra persoon. Omdat er geen automatische volgfunctie is, moet iemand bij het apparaat blijven om te richten en meten, terwijl een ander het prisma verplaatst. Dit maakt de meting arbeidsintensiever en minder efficiënt.
- Langzamer bij veel meetpunten: Bij projecten met veel uit te zetten of in te meten punten kan een mechanisch systeem meer tijd kosten. De landmeter moet telkens handmatig richten, wat het proces vertraagt vergeleken met een robotic total station dat automatisch het prisma kan volgen.
- Beperkte automatisering: Mechanische total stations missen de geavanceerde functies zoals automatische doelopsporing of tracking. Ook kunnen ze doorgaans geen complexe taken uitvoeren zoals 3D-scanning, iets wat sommige moderne robotic modellen wel kunnen.
Robotic total station
Een robotic total station is een geavanceerd, gemotoriseerd instrument dat de functies van een handmatige total station automatiseert. Het grootste verschil is dat een robotic model zichzelf kan richten en een bewegend prisma automatisch kan volgen (autotracking), zonder dat er continu iemand achter het instrument staat. De landmeter bedient het apparaat via een afstandsbediening of veldboek (controller) en kan vaak in z’n eentje meten.
Voordelen van een robotic total station:
- Eénpersoons bediening en hogere productiviteit: Met een robotic total station kan één persoon het werk doen dat voorheen twee mensen vereiste. Het instrument draait en volgt het prisma automatisch, waardoor de landmeter mobieler is. Dit verhoogt de efficiëntie enorm, je kunt in dezelfde tijd veel meer meetpunten verwerken. Voor bijvoorbeeld bouw uitzetwerk op grote terreinen is dit ideaal.
- Automatische tracking en minder menselijke fouten: Omdat het apparaat het prisma zelf volgt en meet, wordt de kans op menselijke richtfouten verkleind. De automatische doelopsporing en servo-aandrijving zorgen voor constante en nauwkeurige metingen. Ook bij herhaalde metingen (monitoring) blinkt een robotic total station uit in consistentie, waarbij de metingen zelfs geheel te automatiseren zijn.
- Geavanceerde functies: robotic modellen hebben vaak extra mogelijkheden. Denk aan geïntegreerde camera’s, gps-integratie of zelfs 3D-laserscanning bij speciale modellen. Deze technologieën kunnen de toepassingen verbreden, zoals gedetailleerde as-built metingen of volumemetingen.
Nadelen van een robotic total station:
- Hogere aanschafprijs: De geavanceerde techniek maakt robotic total stations beduidend duurder in aanschaf dan mechanische versies. Voor kleine bedrijven of projecten met een beperkt budget kan de investering hoog uitvallen.
- Complexiteit en training: Door de vele functies vergt een robotic total station vaak wat meer training en technisch inzicht om optimaal te gebruiken. Het instellen van communicatie tussen instrument en controller, het omgaan met software en kalibratie vergen ervaring. In het begin kost dit leertijd.
- Afhankelijkheid van stroom en zichtlijn: Omdat het systeem gemotoriseerd is en continu communiceert met de controller, is het sterk afhankelijk van batterijen. Je moet zorgen voor voldoende opgeladen accu’s. Ook kan het volgen van het prisma onderbroken worden als de zichtlijn wordt geblokkeerd (bijv. door obstakels). De landmeter(op afstand) moet dan ingrijpen om het prisma weer op te pikken.
4 praktische tips voor de juiste keuze
Bij het kiezen tussen een mechanisch of robotic total station is het belangrijk om te kijken naar de specifieke behoeften van jouw project en organisatie. Hieronder geven we vier praktische tips op basis van projecttype, team grootte, precisie behoefte en budget:
- Projecttype: Analyseer het soort project waaraan je werkt. Voor kleinere, eenvoudige klussen (bijvoorbeeld het uitzetten van een woning of terreinmeting op kleine schaal) volstaat een handmatig total station vaak prima. Heb je echter te maken met grote infrastructurele projecten of complexe bouwprojecten met honderden meetpunten, dan zal een robotic total station de productiviteit flink verhogen. Ook voor projecten waarbij je regelmatig moet verplaatsen of continu meten (zoals monitoring van verzakkingen) is een robotic systeem beter geschikt.
- Team grootte: Bepaal hoeveel personeel er beschikbaar is voor het meetwerk. Werk je alleen of met een klein team, dan is een robotic total station vrijwel onmisbaar, het laat één persoon efficiënt meten zonder hulp. Heb je daarentegen altijd een tweepersoons ploeg beschikbaar, dan kun je met een mechanisch total station volstaan. Denk ook aan de flexibiliteit: met een robotic unit kun je de ene dag met één persoon meten en de volgende dag, indien nodig, alsnog met twee, terwijl het omgekeerde (een mechanisch instrument door één persoon bedienen) omslachtiger en trager is.
- Precisie behoefte: Kijk naar de vereiste nauwkeurigheid en functionaliteit. Voor standaard landmeetkundige precisie (hoek seconden en millimeters) leveren beide typen goede resultaten, zeker de hoogwaardige mechanische modellen. Maar als je project ultrahoge precisie vereist of geavanceerde functies zoals automatische monitoring of 3D-scans, dan kom je al snel uit bij een high-end robotic total station. Deze bieden vaak stabielere meetresultaten over lange perioden en extra sensoren of software-integraties voor specialistische taken.
- Budget: Maak een realistische kostenafweging. Een mechanisch total station is meestal aantrekkelijker geprijsd en vergt minder investeringsbudget. Voor startende bedrijven of incidenteel gebruik is dit vaak de logische keuze. Een robotic total station is duurder, maar kan op termijn kosten besparen door lagere arbeidskosten en snellere voltooiing van projecten. Bereken bijvoorbeeld de potentiële tijdwinst: bij veel meetpunten of dagelijkse inzet kan de investering zich al snel terugbetalen in efficiëntere workflows en minder manuren. Overweeg ook huur of lease, Geometius biedt mogelijkheden om apparatuur te huren, wat handig kan zijn om een robotic model uit te proberen binnen jouw budget.
Conclusie
Zowel handmatige als robotische total stations hebben hun eigen plek binnen bouw, GWW en landmeetkunde. Een handmatig total station is betrouwbaar, betaalbaar en geschikt voor traditioneel tweepersoonswerk of kleinere projecten. Een robotic total station daarentegen biedt modernisering met éénpersoonsbediening, hogere efficiëntie en geavanceerde mogelijkheden, zij het tegen een hogere investering. De juiste keuze hangt af van de aard van je projecten, de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel, de gewenste precisie en het beschikbare budget.
Hopelijk helpen de bovenstaande uitleg en tips je op weg om een weloverwogen beslissing te nemen. We hebben zowel mechanische als robotic total stations in het assortiment, van de gebruiksvriendelijke Trimble C-serie tot de geavanceerde Trimble S-serie. Wij adviseren je graag bij het kiezen van de optimale oplossing voor jouw meet uitdaging.