Verkeers- en treintunnels in de bebouwde omgeving worden steeds vaker geboord aangelegd  – ook in de slappe Nederlandse bodem. Boren levert minder overlast op voor de omgeving dan een open bouwkuip, maar er zijn ook risico’s, bijvoorbeeld als gevolg van zettingen. Goede monitoring is daarom essentieel. Zoals bij de aanleg van de Victory Boogie Woogietunnel voor de Rotterdamsebaan in Den Haag.

De Rotterdamsebaan is een nieuwe weg vanaf het knooppunt Ypenburg (A4/A13) naar de Centrumring van de Hofstad. Omdat het tracé dwars door bebouwde omgeving in Den Haag en Voorburg loopt, wordt een deel uitgevoerd als tunnel. De aannemer van dit project, een combinatie van BAM en Volker Wessels, heeft de opdracht gekregen om deze tunnel te boren.

Risico’s in beeld

Een tunnelboormachine is een enorme ondergrondse ‘tunnelfabriek’ die bestaat uit een boorkop met een graafwiel en daarachter volgwagens met ondersteunende installaties. De tunnelboormachine graaft de grond weg en plaatst vervolgens de betonnen wandelementen voor de tunnel. Bij deze ondergrondse werkzaamheden in zachte grond bestaat altijd het risico dat er  zettingen van het maaiveld ontstaan. Deze zettingen kunnen ongelijkmatig zijn en daardoor schade veroorzaken aan bijvoorbeeld gebouwen in de directe omgeving.

De gemeente Den Haag heeft daarom Fugro gecontracteerd om de impact van de bouwwerkzaamheden voor deze boortunnel op de bestaande bebouwing en infrastructuur in de omgeving en op het maaiveld te monitoren, om zo de risico’s in beeld te brengen en te beheersen. Fugro heeft als onafhankelijk leverancier van geo-data en asset integrity-oplossingen voor grootschalige constructies, infrastructuur en natuurlijke hulpbronnen ruime ervaring met monitoring. Voor dit project werkt Fugro samen met Geometius.

Monitoren is een proces van het gedurende een bepaalde tijd herhaaldelijk uitvoeren van metingen aan een object, met als doel het detecteren van veranderingen in grootte, vorm en/of positie. Dit gebeurt met een systeem van meetinstrumenten of sensoren, afhankelijk van de omstandigheden en de grootheden die gemeten moeten worden.

Trimble S9 Robotic Total Stations

Voor de monitoringswerkzaamheden in Den Haag heeft Fugro gekozen voor de Trimble S9 Robotic Total Station, vanwege zijn hoge nauwkeurigheid, snelheid van positioneren (draaien en richten) en betrouwbaarheid. Deze geavanceerde meetrobots hebben een zeer hoge precisie en kunnen verplaatsingen van 1 mm vaststellen. De Trimble S9 heeft een innovatieve Trimble Precision SDK software kit, die zó is ontworpen dat kan worden gewerkt met andere software. Hierdoor kon Fugro haar zelf ontwikkelde monitoring-software eenvoudig integreren en gebruiken.

Geluidsarme aandrijving

Een extra voordeel van de Trimble S9 is de innovatieve aandrijving, die geen geluidsoverlast veroorzaakt. Total Stations worden bij monitoring vaak op hoogte geplaatst, om zo een goed zicht te hebben op het project. Soms staan ze dan dicht bij woningen of werkplekken, waardoor de robots geluidsoverlast kunnen veroorzaken door het continu roteren van de instrumenten. Met de Trimble S9 is dat nadeel dus verleden tijd.

Automatisch monitoringsysteem

Tijdens de werkzaamheden voor de aanleg van de tunnel in de Rotterdamsebaan werd er real time gemonitord, 24 uur per dag, 7 dagen per week. Vanuit verschillende posities werden vele duizenden prisma’s automatisch gemeten om verplaatsingen te registreren. Deze data werd continu vergeleken met nulmetingen die voor aanvang van het project waren uitgevoerd. Wanneer een verplaatsing een bepaalde tolerantie overschreed, wordt er automatisch gewaarschuwd.

40 Total Stations

Richard Bun is projectmanager van dit project bij Fugro. Zijn team heeft langs het tunneltracé monitoringsinstrumenten opgesteld, waaronder de Trimble S9, en een speciale monitoringswebsite opgezet. ‘De gebouwen die dicht bij de tunnel stonden, moesten we nadrukkelijk in de gaten houden. Maar uiteraard ook gebouwen in de aangrenzende gebieden en het maaiveld,’ vertelt Richard. ‘Op het hoogtepunt van de werkzaamheden werden er wel 40 Total Stations ingezet, die 24/7 zicht gaven op de kwaliteit van het boorproces en de impact op de directe omgeving. De meetresultaten waren real time in te zien door de gemeente Den Haag en de aannemer via een speciale, beveiligde website.’

Het boorproces is in januari 2019 afgerond en naar verwachting is de Rotterdamsebaan in de zomer van 2020 open voor het verkeer. Meer informatie over de Trimble S9 vindt u hier

Het artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Philip Reedijk. De gebruikte foto’s zijn ter beschikking gesteld door Fugro.